H κοινωνική οργάνωση των υποδούλων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας

Το Φανάρι στην Κωνσταντινούπολη

Σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, οι ορθόδοξοι χριστιανοί των κατακτημένων περιοχών αποτελούν αναγνωρισμένη θρησκευτική ομάδα. Το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης διατηρεί και διευρύνει τις αρμοδιότητες του και αποκτά συγκεκριμένα προνόμια. Ο Πατριάρχης δεν είναι απλά θρησκευτικός ηγέτης των Ελλήνων, αλλά αποφασίζει για ποικίλες υποθέσεις του πληθυσμού σχετικά με την οικογένεια και την εκπαίδευση. Έδρα του Πατριαρχείου είναι η συνοικία Φανάρι στην Κωνσταντινούπολη που σύντομα θα γίνει το θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο όλων των Ελλήνων.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τη συνοδεία του

Γύρω από το Πατριαρχείο θα συγκεντρωθούν οι παλιές αριστοκρατικές οικογένειες του Βυζαντίου, αλλά και κοινωνικές ομάδες από άλλα μέρη της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας που πλούτισαν ως βιοτέχνες και έμποροι. Έτσι διαμορφώθηκε μια πλούσια κοινωνική ομάδα, γνωστή με το όνομα Φαναριώτες. Οι Φαναριώτες ήρθαν σε επαφή με τον πολιτισμό της Δυτικής Ευρώπης, έμαθαν ξένες γλώσσες και από τον 17ο αιώνα και μετά θα αξιοποιηθούν από τους Οθωμανούς στη διοίκηση της αυτοκρατορίας και θα

Φαναριώτης άρχοντας

κατακτήσουν σημαντικά αξιώματα. Οι Φαναριώτες, όπως και ο Πατριάρχης, ήταν απόλυτα εξαρτημένοι από τις διαθέσεις του κάθε Σουλτάνου.

Το οθωμανικό κράτος βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στη συλλογή των φόρων, γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία κοινοτήτων στις πόλεις και τα χωριά, οι οποίες λειτουργούν με κάποια μορφή αυτοδιοίκησης. Οι Έλληνες κοινοτικοί άρχοντες είχαν μεγάλη εξουσία και ήταν υπεύθυνοι για να υπολογίζουν το φόρο που αναλογεί σε κάθε κάτοικο. Αυτή η κοινωνική ομάδα είναι γνωστή με διάφορα ονόματα όπως : δημογέροντες, προεστοί και κοτζαμπάσηδες. Συχνά είναι μισητοί στους απλούς κατοίκους του χωριού ή της πόλης.

Έλληνας προεστός του 18ου αιώνα

Οι περισσότεροι ωστόσο Έλληνες την περίοδο της Τουρκοκρατίας ασχολούνται με την αγροτική παραγωγή και την κτηνοτροφία. Είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν φόρο για τη ζωή τους (κεφαλικό φόρο) και για τη γη που καλλιεργούν (δεκάτη). Εκτός από τους τακτικούς φόρους υπήρχαν και οι έκτακτοι φόροι, καθώς και οι αγγαρείες. Τα εύφορα πεδινά κτήματα άνηκαν συνήθως στους Οθωμανούς και όχι στο χριστιανικό πληθυσμό. Η κοινωνική ζωή των απλών ανθρώπων αναστατώνονταν, ιδιαίτερα στους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας, από τους πολέμους των Οθωμανών με τους Βενετούς, από το παιδομάζωμα και τους εξισλαμισμούς. Οι συνθήκες ζωής γίνονταν πολλές φορές ανυπόφορες και δύσκολες, ιδιαίτερα για τις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες των Ελλήνων .

H Αθήνα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας

Ερωτήσεις Κατανόησης 
1. Ποιες είναι οι κυριότερες κοινωνικές ομάδες των Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας;
2. Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι υπόδουλοι Έλληνες .


Ιστορικό εργαστήρι μέσα από τις πηγές

Πώς αντιμετώπισε ο Σουλτάνος τον Πατριάρχη;
Ποιες παραχωρήσεις έκανε στον Πατριάρχη και για ποιο λόγο;
Σχολιάστε το ύφος του κειμένου και τους χαρακτηρισμούς του συγγραφέα.