Η στάση του Νίκα

Στην Κωνσταντινούπολη, το μόνο μέρος που ο λαός ελεύθερα μπορούσε να συγκεντρωθεί ήταν ο Ιππόδρομος. Χτισμένος δίπλα στο Ιερό Παλάτι, ο Ιππόδρομος συμβόλιζε τη σχέση του αυτοκράτορα με το λαό του. Το δικαίωμα του λαού να εκφράζει μαζικά τη γνώμη του στον Ιππόδρομο μπροστά σε δημόσια πρόσωπα είχε παραχωρηθεί από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο με νόμο το 331μ.Χ.

Ο λαός συγκεντρωνόταν στον Ιππόδρομο, κυρίως, για τις αρματοδρομίες. Η οργάνωση των αρματοδρομιών είχε ανατεθεί στους Δήμους. Οι Δήμοι ήταν αθλητικά σωματεία και έπαιρναν τα ονόματά τους από τα χρώμα των στολών και των λαβάρων τους: οι Πράσινοι, οι Βένετοι (Γαλάζιοι), οι Ρούσιοι (Κόκκινοι) και οι Λευκοί.

Όσο περνούσαν τα χρόνια και μεγάλωνε ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης και συγκεντρωνόταν ένας μεγάλος αριθμός φτωχών ανθρώπων στη νέα πρωτεύουσα, εξαιτίας της παρακμής των επαρχιακών πόλεων, οι ταραχές και τα επεισόδια ήταν συχνό φαινόμενο στον Ιππόδρομο. Ήταν ένας τρόπος για να εκφραστεί ο λαός απέναντι στην αυτοκρατορική εξουσία και τις κοινωνικές αδικίες.


Το 532μ.Χ οι ταραχές στον ιππόδρομο εξελίχθησαν σε πραγματική λαϊκή επανάσταση ενάντια στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Τα γεγονότα αυτά έμειναν γνωστά στην ιστορία ως Στάση του Νίκα.

Η δυσφορία που είχαν προκαλέσει οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού, η βαριά φορολογία, καθώς και οι αυθαιρεσίες ορισμένων αξιωματούχων εκφράστηκαν μέσω των δήμων των Πράσινων και των Βένετων στον Ιππόδρομο. Τα συνθήματα εναντίον του αυτοκράτορα και οι μικροσυμπλοκές που ακολούθησαν είχαν σαν αποτέλεσμα τη σύλληψη και τον απαγχονισμό ορισμένων δημοτών. Δύο από τους κατάδικους που γλίτωσαν φυγαδεύτηκαν, αναζητώντας άσυλο σε μια εκκλησία. Όταν στις 13 Ιανουαρίου του 532 μ.Χ πραγματοποιήθηκαν οι αγώνες στον Ιππόδρομο, ο λαός αξίωσε την αθώωση των δύο ανδρών.

Η άρνηση του Ιουστινιανού προκάλεσε την αντίδραση των Δήμων, που εκδηλώθηκε όχι μόνο με συνθήματα κατά του αυτοκράτορα, αλλά και με πυρπόληση κτιρίων της Πρωτεύουσας, ανάμεσα στα οποία και η Αγία Σοφία. Το σύνθημα που τους εμψύχωνε ήταν "Νίκα", σύνθημα που συνήθως φώναζαν στον Ιππόδρομο. Οι εξεγερμένοι επέλεξαν μάλιστα έναν αξιωματούχο του παλατιού, τον Υπάτιο, τον μετέφεραν στον ιππόδρομο για τον ανακηρύξουν αυτοκράτορα.

Ο λαός που είχε συγκεντρωθεί στον ιππόδρομο δε γνώριζε όμως τα σχέδια του Ιουστινιανού και των στρατηγών του. Οι στρατηγοί Bελισάριος και Νάρσης, στέλνοντας δικούς τους ανθρώπους να αναμιχθούν στο πλήθος και να προκαλέσουν τη διάσπασή του, αποφάσισαν να καταστείλουν την επανάσταση. Ακολούθησε μεγάλη σφαγή του συγκεντρωμένου πλήθους στον Ιππόδρομο, που ανέρχεται, όπως πιστεύεται στους 30.000 ανθρώπους.

Με αυτό τον αιματηρό τρόπο ο Ιουστινιανός διατήρησε την εξουσία του και απαγόρευσε τις αρματοδρομίες και τις λαϊκές συγκεντρώσεις. Μετά τη στάση του Νίκα, ο αυτοκράτορας ήταν έτοιμος να πραγματοποιήσει τα φιλόδοξα κατακτητικά του σχέδια : να φτάσει τη βυζαντινή αυτοκρατορία στα παλαιά σύνορα της ρωμαϊκής.