Μαυροπίνακας : Η Αμερικάνικη και η Γαλλική Επανάσταση


Η πτώση της Βαστίλης

Ο 18ος αιώνας είναι η εποχή των μεγάλων Επαναστάσεων, δηλαδή μια εποχή πολύ σημαντικών οικονομικών και πολιτικών αλλαγών. Το κίνημα του Διαφωτισμού, η επέκταση του διεθνούς εμπορίου και η αυξανόμενη οικονομική δύναμη της αστικής τάξης, δηλαδή των πλούσιων εμπόρων και βιομηχάνων, θα οδηγήσουν στην ανατροπή του καθεστώς της απόλυτης μοναρχίας.

Κατά τη διάρκεια της Αμερικάνικης Επανάστασης (1776), οι άποικοι της Βόρειας Αμερικής εξεγέρθηκαν εναντίον της Βρετανίας, διεκδικώντας την ελευθερία τους. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ). Τα προοδευτικά αιτήματα των επαναστατών ( δημοκρατία, ελευθερία λόγου και έκφρασης, ισότητα απέναντι στο νόμο) εκφράστηκαν στη Διακήρυξη της Αμερικάνικης Ανεξαρτησίας. Τα δικαιώματα αυτά αφορούσαν όμως μόνο τους λευκούς άντρες με ιδιοκτησία και όχι τις γυναίκες, τους δούλους από την Αφρική και τους ιθαγενείς Αμερικάνους.

Η Γαλλική Επανάσταση είναι αυτή που θα αλλάξει ριζικά τα πράγματα σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο και θα αποτελέσει το σημαντικότερο γεγονός της νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας. Η γαλλική κοινωνία ήταν οργανωμένη τον 18ο αιώνα σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες ανάλογα με την περιουσία του καθενός και τα δικαιώματά του : τον κλήρο (0,5% του πληθυσμού), τους ευγενείς (1,5%) και την τρίτη τάξη (98% του πληθυσμού), δηλαδή τους αστούς, τους εργάτες και τους χωρικούς. Ο κλήρος και οι ευγενείς, αν και ήταν πολύ λίγοι, είχαν μόνο δικαιώματα, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου μόνο υποχρεώσεις. Η κατάσταση αυτή δημιουργούσε δυσαρέσκεια στους αστούς διότι είχαν αποκτήσει οικονομική δύναμη, αλλά όχι πολιτική εξουσία και στους εργάτες και τους αγρότες επειδή ζούσαν στη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Πίνακας του Ντελακρουά για Γαλλική Επανάσταση

Η φτώχεια και η εξαθλίωση των φτωχών λαϊκών ανθρώπων στο Παρίσι και των αγροτών στην ύπαιθρο ξεσήκωσαν τελικά το λαό ενάντια στο βασιλιά και τους αριστοκράτες που ζούσαν μέσα στα πλούτη εις βάρος του λαού. Στις 14 Ιούλη του 1789 ο λαός κατέλαβε το φρούριο της Βαστίλης, ημερομηνία που μέχρι σήμερα γιορτάζεται ως εθνική εορτή στη Γαλλία. Το σύνθημα της επανάστασης ήταν “Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα”. Oι επαναστάτες ψήφισαν την “Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη” που εκφράζει τα πιστεύω της Γαλλικής Επανάστασης, για ελευθερία, πολιτικά δικαιώματα και λαϊκή κυριαρχία.


Ο Ροβεσπιέρος

Το 1789 ήταν μόνο η αρχή, τα επόμενα χρόνια στην επαναστατημένη Γαλλία ξέσπασαν πολλές συγκρούσεις ανάμεσα σε όσους υποστήριζαν την Επανάσταση και τους εχθρούς της. Δεν ήταν εύκολη η μετάβαση σε ένα νέο πολίτευμα.Το καλοκαίρι του 1792 θα ανατραπεί οριστικά ο θεσμός της βασιλείας και η Γαλλία ανακηρύσσεται σε αβασίλευτη δημοκρατία. Η απολυταρχία κατέρρευσε στη Γαλλία και όλοι οι τύραννοι της Ευρώπης ενώθηκαν για νικήσουν τη Γαλλική Επανάσταση. Ξέσπασε ευρωπαϊκός πόλεμος. Από το 1793 έως και το καλοκαίρι του 1794 την εξουσία θα έχουν οι Ορεινοί και οι Αβράκωτοι και το όραμα μιας δημοκρατίας με κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη θα κυριαρχήσει, εμπνέοντας τους λαούς όλης της Ευρώπης. Οι Γάλλοι επαναστάτες Ροβεσπιέρος, Νταντόν, Μαρά και Σαιν Ζυστ θα γίνουν σύμβολα για όλους τους λαούς της Ευρώπης.

Τελικά η εξουσία θα περάσει, πραξικοπηματικά, στα χέρια του Ναπολέοντα (1799) και θα συνεχιστεί ο πόλεμος μεταξύ των πιο ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών. Αρχικά ο Ναπολέοντας θα κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, αλλά τελικά θα ηττηθεί στο Βατερλό (1815). Παρά την ήττα του, η Ευρώπη έχει ήδη μπει σε μια νέα ιστορική περίοδο. Η Γαλλική Επανάσταση αμφισβήτησε την απόλυτη μοναρχία και τους θεσμούς της και επιχείρησε να υλοποιήσει τις ιδέες του Διαφωτισμού για ισονομία, ελευθερία και λαϊκή κυριαρχία.

Ερωτήσεις για επεξεργασία της ενότητας.
1. Ποιες είναι οι ομοιότητες μεταξύ γαλλικής και αμερικάνικης επανάστασης;
2. Ποιες κοινωνικές ομάδες αποτελούσαν τη γαλλική κοινωνία του 18ου αιώνα;
3. Γιατί τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη κήρυξαν τον πόλεμο στη Γαλλία;

Ιστορικό εργαστήρι μέσα από πηγές .
Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε μια γελοιογραφία της εποχής. Απεικονίζονται οι τρεις κοινωνικές ομάδες της γαλλικής κοινωνίας.

Μπορείτε να τις ονομάσετε; Τι σατιρίζει ο γελοιογράφος με το σκίτσο του;

Β.

Γυναίκες στη γαλλική επανάσταση

"Τον Οκτώβρη του 1789, οι κάτοικοι του Παρισιού, κυρίως γυναίκες, έκαναν μια μεγάλη πορεία στις Βερσαλίες ζητώντας από το βασιλιά ψωμί. Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι γυναίκες διαμαρτύρονταν για την τιμή του ψωμιού, μια και αυτές ψώνιζαν και γνώριζαν πολύ καλά τις τιμές. Οι γυναίκες ανάγκασαν το βασιλιά να φύγει από τις Βερσαλίες και να μείνει στο Παρίσι. Εκεί οι επαναστάτες μπορούσαν να τον ελέγχουν καλύτερα".

Μπορούμε από την παραπάνω εικόνα και τη σχετική ιστορική πληροφορία να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα για το ρόλο των γυναικών στην Επανάσταση;

Η Μασσαλιώτιδα
Επαναστατικό τραγούδι που έγινε αργότερα ο εθνικός ύμνος της Γαλλίας.

"Ελευθερία, λατρευτή Ελευθερία
Μπες στον αγώνα με τους υπερασπιστές σου
Κάτω από τις σημαίες μας, άσε τη νίκη
να σπεύσει σε σένα"