Τρίτη Ενότητα . Κεφάλαιο 1 : Η Φιλική Εταιρεία

Οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας

Στις αρχές του 19ου αιώνα, κάτω από την επίδραση του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, πρώτα ανάμεσα στους Έλληνες εμπόρους των παροικιών και μετά σε όλο τον ελληνικό χώρο, αρχίζει να διαμορφώνεται η εθνική ιδέα. Η πεποίθηση, δηλαδή, ότι όλοι οι Έλληνες ανήκουν σε ένα κοινό έθνος, το οποίο πρέπει να απελευθερωθεί και να δημιουργήσει το δικό του ανεξάρτητο κράτος. Μέσα σε αυτό το πολιτικό και πνευματικό περιβάλλον θα δημιουργηθεί η Φιλική Εταιρεία.


Η Φιλική Εταιρεία ήταν μια μυστική οργάνωση των Ελλήνων που δημιουργήθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας με σκοπό την προετοιμασία του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας ήταν οι Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ και Εμμανουήλ Ξάνθος.

Η Φιλική Εταιρεία υιοθέτησε τη μορφή οργάνωσης των μυστικών επαναστατικών εταιρειών που υπήρχαν στην Ευρώπη: τα υποψήφια μέλη δοκιμάζονταν για ένα διάστημα και στη συνέχεια εντάσσονταν στην οργάνωση, αφού ορκίζονταν πίστη και αφοσίωση σε αυτή. Οι Φιλικοί χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμα και επικοινωνούσαν με κρυπτογραφικό αλφάβητο, δηλαδή με λέξεις που μπορούσαν να κατανοήσουν μόνο τα μέλη της.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης

Μέχρι τα 1817-1818, η Φιλική Εταιρεία απευθυνόταν, κυρίως, σε πλούσιους Έλληνες εμπόρους, προκειμένου να εξασφαλιστούν τα οικονομικά μέσα για την ανάπτυξή της. Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς ήταν αρνητικοί. Ελάχιστοι άνθρωποι είχαν γίνει μέλη της. Κατόπιν, όταν η Φιλική Εταιρεία άρχισε να απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες του ελληνισμού, ιδίως σε μικρεμπόρους και λόγιους, αναπτύχθηκε γρήγορα.


Το 1818 η οργάνωση μετέφερε την έδρα της στην καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη. Τότε η στρατολόγηση μελών επεκτάθηκε σε ολόκληρη την αυτοκρατορία και στη σημερινή Ελλάδα, ιδίως την Πελοπόννησο. Σε αυτήν μυήθηκαν οι πρωταγωνιστές της επανάστασης, όπως ο Γρηγόριος Δίκαιος ή Παπαφλέσσας, ο πρώην κλέφτης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, οι οπλαρχηγοί Ιωάννης Φαρμάκης και Γεωργάκης Ολύμπιος και πολλοί άλλοι.

Ο όρκος των Φιλικών

Η ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας, η Αόρατη Αρχή, παρέμενε μυστική και αφηνόταν, σκόπιμα, να εννοηθεί ότι αποτελούνταν από ισχυρά πρόσωπα και ότι μια Μεγάλη Δύναμη κρυβόταν από πίσω. Καθώς ο καιρός περνούσε, οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, καταλαβαίνοντας ότι τα άσημα ονόματά τους δύσκολα θα ενέπνεαν τους συμπατριώτες τους, αποφάσισαν να αναθέσουν την ηγεσία σε έναν γνωστό Έλληνα.

Αρχικά, απευθύνθηκαν στον Ιωάννη Καποδίστρια, τότε υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, αλλά εκείνος αρνήθηκε, θεωρώντας ότι οι συνθήκες δεν ήταν ακόμη ώριμες για επανάσταση. Τελικά, η ηγεσία ανατέθηκε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ανώτερο αξιωματικό του ρωσικού στρατού, ο οποίος ανακηρύχθηκε Γενικός Επίτροπος της Αρχής.

Με την προσχώρηση του Υψηλάντη εντάθηκαν οι προετοιμασίες για την Ελληνική Επανάσταση. Αποφασίστηκε ο Αγώνας να ξεκινήσει ταυτόχρονα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και στην Πελοπόννησο, ώστε να διασπαστεί ο οθωμανικός στρατός που βρισκόταν ήδη σε πόλεμο με τον Αλή Πάσα στα Γιάννενα, ενώ υπήρχε η ελπίδα ότι η Ρωσία θα βοηθούσε.

 Ερωτήσεις Κατανόησης : 
1. Πότε , πού και από ποιους ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία; Ποιος ήταν ο σκοπός της;
2. Ποια ήταν αρχικά η πορεία της Φιλικής Εταιρείας και ποια μετά το 1818;
3. Σε ποιον ανατέθηκε η ηγεσία της και ποιο ήταν το σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας;